„Bardzo trudno skończyć życie, jeżeli ono nie chce odejść”.
Te słowa odniosłabym do głównego bohatera książki „Berta Isla” autorstwa znanego hiszpańskiego pisarza Javiera Mariasa. Główny bohater Thomas, z racji swoich nadzwyczajnych zdolności zostaje zwerbowany przez służby specjalne do obrony angielskiej Korony. Tym samym staje się szpiegiem żyjącym
w świecie permanentnych kłamstw, oszustw i ciągłego udawania. Po kilkunastu latach przyzwyczaja się do tego stanu, bardzo się zmienia, brakuje mu sił aby coś zmienić. Lecz po odkryciu prawdziwego powodu, który diametralnie zmienił mu życie stara się wrócić do dawnego bytu i rodziny.

Właściwie cała powieść, życie jego i rodziny ukazane jest od strony żony Berty. To ona musi zmierzyć się ze świadomością, iż mąż może mieć inną kobietę czy nawet rodzinę, że nigdy nie porozmawia z nim o jego pracy i nie wie co się z nim dzieje. Targa nią obawa o bezpieczeństwo dzieci, sama musi borykać
z ich wychowaniem. Najgorsza jest dla niej wiedza, że mąż żyje
w ciągłym kłamstwie i ono wpływa na ich wzajemne relacje.
To powieść o rodzinie, małżeństwie, o czekaniu, czekaniu przez całe życie. To także książka o tym jak człowiek może być narzędziem w rękach służb specjalnych.

„Berta Isla” to lektura trudna, akcja toczy się powoli, niezauważenie, w tle. Przesłaniają ją rozważania głównych bohaterów, właściwie trzy czwarte powieści to analiza psychologiczna zdarzeń, która moim zdaniem dominuje. Autor nie udziela czytelnikowi prostych odpowiedzi i nie ocenia bohaterów. Poza tym książka zawiera mnóstwo dygresji i cytatów z literatury światowej, nawiązuje do historii i polityki.
To powieść refleksyjna dla wnikliwego czytelnika do czytania
w skupieniu i spokoju.

Halina Jasnosz