7 marca 2023 roku w Miejskiej Bibliotece Publicznej w Przeworsku odbył się niecodzienny wernisaż wystawy Józefa Lewkowicza „Drzeworyt płazowski", podczas którego zostały zaprezentowane unikatowe matryce drzeworytów płazowskich oraz miała miejsce premiera drzeworytu Świętego Antoniego z Radecznicy.

Drzeworyt to najstarsza technika graficzna, w średniowieczu wykorzystywany był głównie jako matryca drukarska. Na drewniane klocki nanoszono rysunki, wycinano lub wydłubywano tło, a następnie przy ich pomocy robiono odbitki na papierze, w podobny sposób, jak robi się pieczątki.
Historia drzeworytu płazowskiego sięga początków XVIII w, jego twórcą był Mateusz Kostrzycki, mieszkaniec Płazowa. Po śmierci jego syna w 1899 roku tradycja produkcji drzeworytów w Płazowie zanikła. Oryginalne drzeworyty z Płazowa są do zobaczenia w Muzeum Etnograficznym w Krakowie.

Bohater wystawy Józef Lewkowicz jest twórcą ludowym pochodzącym z Nowego Sioła, rzeźbiarzem i rękodzielnikiem, który odtwarza drzeworyt płazowski i wykonuje jego kopie. Jego pasja trwa już 43 lata, tworzy w wielu dziedzinach sztuki ludowej: prace wykonuje w drewnie, kamieniu, robi także pisanki i pająki. Prace Józefa Lewkowicza prezentowane były na wielu wystawach indywidualnych i zbiorowych w Polsce i za granicą. Autor wystawy opowiadał zebranym o tworzeniu drzeworytów, swoich inspiracjach, odpowiadał na pytania zebranych. Niektórzy goście wernisażu usłyszeli o tym zabytku sztuki pierwszy raz.

Podczas spotkania autorowi towarzyszyła Pani Anna Serkis-Wojtowicz, która mówiła o tym wielkim dziedzictwie jakim jest drzeworyt płazowski i jak wielką wartość ma dla kultury ludowej. Opowiadała o warsztatach, pozyskiwaniu nowych adeptów drzeworytnictwa i kultywowaniu wiedzy o tej formie sztuki.

Na zakończenie spotkania Pan Józef Lewkowicz na ręce Pani Renaty Curzytek pełniącej obowiązki dyrektora biblioteki przekazał odbitkę drzeworytu Świętego Antoniego z Radecznicy. Święty Antoni jest patronem miasta Przeworska i jest to wspaniały podarunek w 630. rocznicę nadania praw miejskich Przeworskowi. Jak powiedział artysta nad tym drzeworytem płakał, odtwarzał go bowiem prawie 6 miesięcy.

Wystawa „Drzeworyt płazowski” czynna jest do 22 marca 2023 r. w Czytelni biblioteki.

Cecylia Mróz

Unikatowe matryce i premiera drzeworytu Św. Antoniego (fot. MBP Przeworsk)